TSRI ร่วมกับ SAC ระดมนักวิจัยสังคมศาสตร์กำหนด “แผนสังคมศาสตร์” ไทย

สกสว. (TSRI) ร่วมกับ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร หรือ ศมส. (SAC) ระดมนักวิจัยสังคมศาสตร์กำหนดแผน ววน. ด้านสังคม และมนุษยศาสตร์ หนุนสังคมก้าวหน้า และความเท่าทันโลก…

TSRI ร่วมกับ SAC ระดมนักวิจัยสังคมศาสตร์กำหนด “แผนสังคมศาสตร์” ประเทศไทย

สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (สกสว.) ร่วมกับ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) หรือ ศมส. เปิดพื้นที่รับฟังเสียงสะท้อนจากเครือข่ายนักวิจัย สังคมศาสตร์ ผ่านงาน เวทีเสวนาวาระการวิจัยสังคมศาสตร์ และเครือข่ายนักวิจัยสังคมศาสตร์ของประเทศไทย ครั้งที่ 1: “ภูมิทัศน์สังคมศาสตร์ไทย สถานะ คุณค่า และทิศทางการพัฒนา” 

เพื่อร่วมกันสำรวจ ระดมสมอง และกำหนดแนวทางการภูมิทัศน์ใหม่ของงานวิจัยด้านสังคมศาสตร์ สู่การยกระดับสถานะความรู้ และคุณูปการของการวิจัย และการสนับสนุนงบประมาณการวิจัยด้านสังคมศาสตร์ และมนุษยศาสตร์ให้เกิดประโยชน์ต่อสังคมในวงกว้าง

โดยมีผู้บริหารหน่วยงานระดับนโยบาย หน่วยบริหารและจัดการทุน และหน่วยรับงบประมาณในระบบ ววน. และเครือข่ายนักวิจัยด้านสังคมศาสตร์ จำนวนกว่า 300 คน เข้าร่วมการประชุมครั้งนี้ด้วย

แพทย์หญิงเพชรดาว โต๊ะมีนา ที่ปรึกษารัฐมนตรีว่าการกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (อว.) กล่าวว่า การพัฒนาด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีและนวัตกรรมมีความสำคัญ และเป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในการพัฒนาประเทศ

แต่การสร้างสังคมที่ผู้คนอยู่ร่วมกันด้วยความสงบสันติจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องอาศัยความรู้ความเข้าใจทางสังคมศาสตร์ ซึ่งมีหลักคิดที่ต่างไปจากความรู้แบบวิทยาศาสตร์มาช่วยให้เห็นที่มาที่ไปและเข้าใจความแตกต่างทางสังคม อาทิ ฐานข้อมูลชาติพันธุ์ ที่ระบุว่าในประเทศไทย มีกลุ่มชาติพันธุ์ไม่น้อยกว่า 60 กลุ่มชาติพันธุ์ กระจายอยู่ตามพื้นที่ต่าง ๆ

การได้เรียนรู้ความแตกต่าง และอยู่ร่วมกันอย่างเข้าใจ จึงเป็นทักษะทางวัฒนธรรมที่จะช่วยให้ผู้คนอันแตกต่างหลากหลายอยู่ร่วมกันได้ในสังคมอย่างสันติสุข หรืออย่างน้อยก็ไม่ขัดแย้งกันมากเกินไปจนบานปลายเป็นการใช้ความรุนแรงต่อกัน

“การวิจัยทางสังคมศาสตร์ที่มีคุณค่าจึงเป็นการวิจัยที่สร้าง และส่งมอบองค์ความรู้ที่สามารถสะท้อนปัญหา อธิบายปรากฏการณ์ ชี้ทิศทาง และวางเป้าหมายการพัฒนาของประเทศให้สามารถตอบโจทย์ความต้องการให้กับผู้คน และบริบทของแต่ละพื้นที่ที่มีความแตกต่างหลากหลายได้ โดยหวังเป็นอย่างยิ่งว่า เครือข่ายนักสังคมศาสตร์จะเป็นส่วนสำคัญที่ร่วมผลักดันให้เกิดการปรับปรุงระบบสนับสนุนการวิจัยสังคมศาสตร์และระบบวิจัยของประเทศ” พญ.เพชรดาว กล่าว

ด้าน รองศาสตราจารย์ ดร.ปัทมาวดี โพชนุกูล ผู้อำนวยการ สกสว. กล่าวว่า สกสว. ตระหนักถึงความท้าทายในการส่งเสริมคุณภาพของคนและสังคมไทยด้วยสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ จึงได้ส่งเสริมการขับเคลื่อนการวิจัยและการพัฒนาบุคลากรด้านสังคมศาสตร์ มนุษยศาสตร์ของประเทศไทยไปสู่การสร้างคุณค่าและผลประโยชน์ของชาติ

ร่วมกับการพัฒนาที่ยั่งยืน ด้วยการจัดทำแผน ววน. ด้านสังคมศาสตร์ และมนุษยศาสตร์ ร่วมกับการสนับสนุนงบประมาณการวิจัยด้านสังคมศาสตร์ และมนุษยศาสตร์ผ่านกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (กองทุนส่งเสริม ววน.) ตั้งแต่ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 จนถึงปัจจุบัน ภายใต้แผนด้านวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (ววน.) ของประเทศ 2 แผนงาน ได้แก่

• แผนด้าน ววน. พ.ศ. 2563–2565 : “แพลตฟอร์มที่ 1” การพัฒนากำลังคน ยกระดับสถาบันความรู้ และระบบนิเวศด้านวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม โปรแกรมที่ 5 ส่งเสริมการวิจัยขั้นแนวหน้า และการวิจัยพื้นฐานที่ประเทศไทยมีศักยภาพ “แพลตฟอร์มที่ 2” การวิจัย และสร้างนวัตกรรมเพื่อตอบโจทย์ท้าทายของสังคม โปรแกรมที่ 9 แก้ไขปัญหาท้าทาย และยกระดับการพัฒนาอย่างยั่งยืนด้านสังคม และความมั่นคงทุกมิติ
• แผนด้าน ววน. พ.ศ. 2566–2570 : “ยุทธศาสตร์ที่ 2” การยกระดับสังคม และสิ่งแวดล้อม ให้มีการพัฒนาอย่างยั่งยืน สามารถแก้ไขปัญหาท้าทาย และปรับตัวได้ทันต่อพลวัตการเปลี่ยนแปลงของโลก โดยใช้วิทยาศาสตร์ การวิจัยและนวัตกรรม เป็นยุทธศาสตร์หลัก ๆ ที่เกี่ยวข้องกับงานด้านสังคมศาสตร์  อีกทั้ง “ยุทธศาสตร์ที่ 3” ซึ่งมุ่งเน้นการพัฒนางาน Frontier Research ด้านสังคม และ “ยุทธศาสตร์ที่ 4” การพัฒนากำลังคนด้าน ววน. รวมถึงส่งเสริมการพัฒนาสถาบันความรู้ ด้านสังคมศาสตร์

อย่างไรก็ตาม สกสว.พบว่า สถานภาพของงานวิจัยไทยในปัจจุบันกำลังเผชิญกับความไม่สมดุลระหว่างความรู้ด้านวิทยาศาสตร์กับด้านสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นการเปลี่ยนแปลง การกระจายตัว พัฒนาการของประเด็นวิจัย  ความก้าวหน้าในเชิงเนื้อหาและช่องว่างประเด็นที่ยังขาดแคลน รวมถึงระบบแ ละเครือข่ายวิชาการ รวมทั้งศักยภาพของนักวิจัยและสถาบันวิจัยที่เป็นแกนหลักในการยกระดับสถานะความรู้ และคุณูปการ

ของงานวิชาการด้านสังคมศาสตร์ และมนุษยศาสตร์ที่เกี่ยวข้อง จึงเปิดพื้นที่รับฟังเสียงสะท้อนของเครือข่ายนักวิจัยสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ดังกล่าวขึ้น เพื่อกำหนดภูมิทัศน์ใหม่ของงานวิจัยด้านสังคมศาสตร์ของสังคมไทย เพื่อพัฒนาระบบสนับสนุนการวิจัยสังคมศาสตร์ในภูมิทัศน์ใหม่ของสังคมไทย และเพื่อขับเคลื่อนการวิจัยด้านสังคมศาสตร์ในภูมิทัศน์ใหม่ของสังคมไทย

“สกสว. เป็นหน่วยงานกลางในการบริหารจัดการกองทุนส่งเสริมวิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (กองทุน ววน.) มีหน้าที่ในการส่งเสริม สนับสนุน และขับเคลื่อนระบบวิจัย และนวัตกรรมของประเทศในทุกด้าน เพื่อให้เกิดการพัฒนาประเทศอย่างสมดุล และยั่งยืน” รองศาสตราจารย์ ดร.ปัทมาวดี กล่าว

สร้างสังคมที่มีคุณค่า ไม่ใช่เพียงแค่การพัฒนาเศรษฐกิจเพียงด้านเดียว

ดร. นายแพทย์ โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ ผู้อำนวยการศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) กล่าวว่า งานวิจัยที่ได้ศึกษาอย่างเป็นระบบ และผ่านการค้นคว้ามาอย่างกว้างขวาง จะช่วยให้เกิดการคิด และวิเคราะห์ว่าวิชาทางด้านสังคมศาสตร์จะช่วยสร้างสังคมที่มีคุณค่า ที่ไม่ใช่เพียงแค่การพัฒนาทางด้านเศรษฐกิจเพียงด้านเดียว

เพราะวิชาความรู้ทางด้านสังคมศาสตร์ที่หลากหลาย ทั้งเศรษฐศาสตร์, ปรัชญา, ศิลปกรรมศาสตร์, สังคมวิทยา และมนุษวิทยา ล้วนมีส่วนช่วยสร้างสังคมที่มีคุณภาพ มีความเจริญรุ่งเรือง ช่วยให้คนในสังคมสามารถอยู่ร่วมกันได้อย่างสันติสุข และอยู่ร่วมกับธรรมชาติได้อย่างถูกต้อง นอกจากนี้วิชาด้านสังคมศาสตร์ยังก่อให้เกิดความรู้ใหม่ ๆ

ที่จะช่วยให้การมองหาคุณค่าจากความรู้ด้านสังคมศาสตร์ไม่ถูกจำกัดด้วยวิธีการประเมินแบบวิทยาศาสตร์ที่มุ่งวัดแค่เพียงตัวเลขอย่างเดียว แต่จะเป็นการวัดในด้านของการสร้างความเข้าใจ เรียนรู้ความแตกต่างที่หลากหลายเพื่อลดอคติ และช่วยให้คนมีทัศนคติที่ถูกต้องต่อความแตกต่างในสังคม

ส่วนขยาย

* บทความเรื่องนี้น่าจะเป็นประโยชน์สำหรับการวิเคราะห์ในมุมมองที่น่าสนใจ 
** เขียน: ชลัมพ์ ศุภวาที (บรรณาธิการ และผู้สื่อข่าว) 
*** ขอขอบคุณภาพประกอบบางส่วนจาก N/A

สามารถกดติดตามข่าวสาร และบทความทางด้านเทคโนโลยีของเราได้ที่  www.facebook.com/itday.in.th